Sıvı Penetrant; yüzeye açık süreksizlerin tespitini sağlayan bir Tahribatsız Muayene (NDT) yöntemidir. Bu yöntemde süreksizlik içerisine kapilar kuvvet prensibi ile nüfuz edebilen özel boyar maddeler (penetrant) kullanılmaktadır. Sıvı penetrant muayenesinin uygulama basamaklarını aşağıda bulabilirsiniz.

1. Yüzey Hazırlama ve Ön Temizlik

 

Sıvı penetrant uygulamasında dikkat edilmesi gerekilen en önemli noktalardan biri süreksizliğin yüzeye açık olması gerekliliğidir. Yüzeye açık süreksizlik yağ, kir, toz vb nedenlerde kapanmış ya da penetrant sıvısının süreksizlik içerisine girmesi engelleyecek herhangi bir etmen var ise, testi yapılacak bölgenin bu etmenlerden arındırılmış olması gerekmektedir.

Uygulama öncesi test bölgesi uygun ön temizleyicilerle temizlenmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda ise bu işlemden hemen önce kumlama, zımparalama, fırça ile yüzeyi temizleme, ultrasonik temizleme gibi mekanik temizlik yapılması da gerekebilir. Yüzeye penetrant sıvısı uygulanmadan önce yüzeyin iyice kurulanmış olması gerekir.

1. Penetrant Uygulama

 

Test bölgesine sıvı penetrantın uygulandığı basamaktır. Yüzeye penetrant püskürtme/sprayleme en çok tercih edilen method olup, test parçasını penetrant sıvısına daldırma veya sıvı penetrantı fırça ile yüzeye uygulama da tercih edilmektedir. Penetrant yüzeye uniform şekilde uygulanmalıdır.

1. Bekleme Süresi

 

Penetrant sıvısının süreksizlik içerisine girebilmesi için kullanılan penetrantın türü, parça geometrisi ve sıcaklık koşullarına bağlı olarak 5-60 dakika arasında bekleme süresi gerekmektedir. Çok kısa bekleme süresinin olması halinde yeteri kadar penetrasyon olmayacaktır. Bekleme süresinin çok uzun olması durumunda ise penetrant sıvısı yüzeyde kuruyacaktır. İdeal bekleme süresi; üreticinin önerileri ile birlikte uygulayıcının yapacağı denemeler neticesinde optimum olarak belirlenmelidir.

1. Ara Temizlik

 

Süreksizliklerin daha kolay tespiti için, süreksizlik içerisine penetre olmayan, fazla penetrant sıvısının yüzeyden kaldırılması gerekir. Penetrant türüne ve uygulama yöntemine göre; su ile duruluma ile ara temizlik yapılabileceği gibi çözücü eşliğinde bez yardımıyla yüzeyden fazla penetrant silinebilmektedir. Bazı uygulama methodlarında ise yüzeyden fazla penetrant sıvısını su ile durulayabilmek için emülgatör / emulsufier etken maddeleri de kullanılmaktadır.
Ara temizlik aşaması penetrant uygulamasının en kritik basamağıdır. Gereğinden fazla yapılacak ara temizlik sonucu, süreksizlik içerisindeki penetrant da kaldırılmış olacaktır. Su ile durulama yöntemi tercih ediliyorsa; su basıncı, süreksizlik içerisindeki penetrantı da çıkarabilecek derecede yüksek olmaması gerekir. Bez ile temizlik yönteminde ise; fazla penetrantın yüzeyden sadece tek yönlü hareketler ile (sadece yukarıdan aşağıya ya da sadece soldan sağa doğru gibi) silinmesi gerekir. Çözücü eşliğinde yapılan uygulamalarda çözücü doğrudan yüzeye değil beze uygulanmalıdır.

1. Geliştirici (Developer) Uygulaması

 

Süreksizliğin yerinin ve türünün tespiti için; süreksizlik içerisindeki penetrantın bir şekilde yüzeye çıkması gerekmektedir. Bunun için; geliştirici-developer olarak adlandırılan, genellikle ayırt edilebilirliği sağlamak adına beyaz renkli, penetrantı yüzeye çıkarabilecek nitelikte kimyasallar yüzeye uygulanmaktadır. Aerosol ve kuru toz formları en çok tercih edilenleridir.

Kullanılan penetrantın ve geliştiricisinin türü, parça geometrisi ve sıcaklık koşullarına bağlı olarak 10 - 60 dakika arasında developer bekleme süresi gerekmektedir. İdeal geliştirici bekleme süresi; üreticinin önerileri ile birlikte uygulayıcının yapacağı denemeler neticesinde optimum olarak belirlenmelidir.

1. Süreksizliklerin Değerlendirmesi

 

Bulguların değerlendirilme işlemi ilgili standartlarda belirtilen uygun ışıklandırma koşullarında yapılmalıdır. Test parçasının prosedürde yazılı zaman zarfı içerisinde değerlendirilmesi gerekir. Bir süreksizliğin boyutu, zamanla penetrantın yüzeye çıkışı ile fazlası ile büyüyebilir ve bu da kabul edilebilir bir süreksizliğin reddedilebilir bir kusur olmasına neden olabilir.